Cristiano Ronaldo, Neymar, Stefan de Vrij, Carlos Tevez, Giovanni van Brockhorst en Adnan Januzaj zijn allen jarig op 5 februari. Wil jij een profvoetballer als kind? Zorg er dan voor dat hij/zij op 5 februari geboren wordt! Tot deze frivole conclusie kwam WTF.nl. Dit lijkt heel kort door de bocht maar toch kan hier een kern van waarheid inzitten. Het relative age effect (RAE) – in het Nederlands het ‘leeftijdeffect’ of ‘geboortemaandeffect’ zou hier een reden voor kunnen zijn.
Op Gouden Kansen heeft Sebastiaan Platvoet het al eens over het geboortemaandeffect gehad in zijn blog “ongunstig geboren”. In deze blog gaan we cijfers verbinden aan deze theorie.
Het geboortemaandeffect
Heel ingewikkeld is het principe niet. De oververtegenwoordiging van voetballers uit het begin van het jaar is een rechtstreeks gevolg van de indeling van spelers in leeftijdscategorieën: de F’jes, E’tjes, D’tjes. Twee kinderen die op respectievelijk 1 januari 2007 en 31 december 2007 zijn geboren, zitten in hetzelfde team. Maar het jongetje (of meisje) van 1 januari is meestal veel ouder, groter en sterker.
Trainers geven systematisch de voorkeur aan die oudere, fysiek sterkere kinderen, wat een hele reeks aan gevolgen heeft, zo schrijft de Belgische bewegingswetenschapper en RAE-expert Werner Helsen in het Journal of Sports Sciences. Die jongetjes komen vaker in de selectie-elftallen met andere sterke/goede jongetjes, ze krijgen vaker training, en van betere trainers. Het positievere commentaar dat ze krijgen, verhoogt het plezier dat ze in het spel hebben, wat stimulerend is voor hun zin om meer te trainen en beter te worden (M. de Hoog, Deze man pakt de onzichtbare discriminatie in het voetbal aan, De Correspondent).
Een andere verklaring, zegt de Groningse bewegingswetenschapper Marije Elferink-Gemser – expert op het gebied van talentidentificatie en lector Herkennen en Ontwikkelen van Sporttalent aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen – is de toegenomen competitie. ‘Clubs zijn steeds harder op zoek naar talent. En daardoor scouten ze eerder, op jongere leeftijd. Dat vergroot de kans dat je een ouder kind scout, in plaats van het getalenteerde kind.’
Het geboortemaandeffect lijkt ook aanwezig te zijn binnen de top van het Nederlandse voetbal. De Oranje selectie van het succesvol verlopen Wereld Kampioenschap in Brazilië bestond uit 23 spelers. Negen hiervan zijn geboren in de eerste drie maanden van het jaar. Als we kijken naar onze toekomstige Oranje helden, de voorselectie van jong Oranje ten tijde van het WK, dan zijn 20(!) van de 30 talenten geboren in januari, februari of maart (figuur 1.).
Figuur 1. Aantal spelers jong oranje geboren per maand
Het omgekeerde geboortemaandeffect?
Wil je in Nederland dus profvoetballer worden dan helpt het dus om in het begin van het jaar te zijn geboren. Hoe zit dit bij andere (niet westerse) landen? We gebruiken Afrika Cup winnaar Ivoorkust hier als voorbeeld.
Binnen de 23-koppige selectie zijn 12 van de 23 spelers geboren in de laatste drie maanden van het jaar (figuur 2.).
Ook hier lijkt sprake te zijn van het geboortemaandeffect. Maar waarom is het in Ivoorkust gunstiger om in oktober, november of december geboren te zijn? Graag vraag ik u mee te denken over mogelijke redenen. U kunt onderaan de blog reageren.
Figuur 2. Aantal spelers Ivoorkust per maand
Het geboortemaandeffect bestaat en dat daardoor mogelijke talenten niet de begeleiding en aandacht krijgen die zij nodig hebben om te top te halen. Een ander systeem is nodig om ervoor te zorgen dat er geen talenten verloren gaan. Binnen het HAN Centre of Expertise Sport- en Beweegtalent doen we onderzoek naar een oplossing voor het verloren gaan van talent omwille van het geboortemaandeffect tegen te gaan.
