Veel jonge kinderen hebben de droom om een topsporter te worden. Maar dit is niet voor iedereen weggelegd. Bij het selecteren van jonge talenten wordt er vaak simpelweg naar de prestatie gekeken. Kinderen die op dat moment het grootst en sterkst zijn, zijn dan in het voordeel. Maar ook kinderen die op dat moment nog niet volledig ontwikkeld zijn kunnen talentvol zijn en de potentie hebben om de top te halen. Daarom is het van belang dat iedereen een gelijke kans heeft om geselecteerd te worden, maar hoe kan dit in de praktijk gerealiseerd worden?
Wat is het geboortemaandeffect en het rijpingseffect?
Het is altijd lastig voor coaches en scouts om te voorspellen welke talenten de top zullen bereiken en welke talenten tekort komen. Vaak zie je veelbelovende talenten die het niet redden en talenten die heel hard werken en met wat minder talent wel de top bereiken. Rekening houden met het geboortemaandeffect en het rijpingseffect kan helpen bij het selectieproces van jonge talenten.
Talenten worden meestal geselecteerd als ze de beste zijn in hun leeftijdscategorie, maar dan wordt er geen rekening gehouden met het geboortemaandeffect. Het geboortemaandeffect betekend dat de oudste talenten van de leeftijdsgroep een voordeel hebben. Deze talenten zijn meestal verder in hun ontwikkeling waardoor ze beter zijn dan talenten die relatief jonger zijn. Dit heeft vaak als gevolg dat de jongere talenten in de desbetreffende leeftijdsgroep niet worden geselecteerd. Echter betekent het niet dat deze talenten minder talent hebben. Ze hebben alleen nog wat meer tijd nodig om zich te ontwikkelen, maar ze moeten hiervoor wel de kans krijgen.
Daarnaast hebben talenten die achterliggen in hun ontwikkeling ook een nadeel. Met het rijpingseffect wordt bedoeld dat talenten die eerder een groeispurt hebben gehad in het voordeel zijn. Om ervoor te zorgen dat er geen talenten verloren gaan die pas laat een groeispurt hebben, moet ook met deze factor rekening worden gehouden. Voor deze talenten geldt ook dat ze het talent kunnen hebben om de top te behalen, maar ze moeten wel de kans krijgen. Het zou zonde zijn als talenten die achterliggen in hun ontwikkeling door het geboortemaandeffect of rijpingseffect, maar wel het talent hebben, verloren gaan.
Deze talenten hebben simpelweg wat meer tijd nodig om met hun lichaamsontwikkeling op gelijke hoogte te komen met talenten die eerder rijp zijn. Elk jaar stoppen veel van deze talenten, omdat ze niet worden geselecteerd en hierdoor het plezier verliezen in de sport die ze uitoefenen. Maar voor de atleten die zich terugtrekken uit hun beoefende sport, kan dit zomaar betekenen dat de nieuwe Churandy Martina, Dafne Schippers of Sifan Hassan niet worden ontdekt.
Hoe lossen we het geboortemaandeffect en het rijpingseffect op?
Een mogelijke oplossing voor het geboorte maandeffect die vaak voorbij komt, is simpelweg vaker selecteren, met kleinere groepen, die onderling minder in leeftijd verschillen. Op die manier kan het effect flink verkleint worden. Het is echter geen definitieve oplossing; hoewel het effect drastisch vermindert, zal het op deze manier nooit helemaal verdwijnen. Er blijft immers een verschil in leeftijd bestaan binnen de groep.
(Tekst gaat verder onder de afbeelding)
Dat kan beter! Talenten selecteren wordt pas echt eerlijk als we sportresultaten naar leeftijd corrigeren. Stel je voor: Atleet X, 13 jaar oud, rent een 100 meter sprint in 14.3 seconden, terwijl Atleet Y, die al 13,5 jaar oud is, voor dezelfde afstand maar 14.0 seconden nodig heeft. Met het selectieproces dat nu vaak wordt gehanteerd, zou Atleet Y, met dank aan zijn snellere 100 meter, gekozen worden. Door zijn hogere leeftijd is dit echter niet per se een betere prestatie. Daarom wordt met ons systeem een correctie toegepast. Zo zou het kunnen dat na de correctie Atleet X eigenlijk een betere score heeft en geselecteerd wordt.
Om het rijpingseffect op te lossen kunnen we hetzelfde correctieproces toepassen. Het enige verschil is dat in dit geval de biologische leeftijd gebruikt moet worden, in plaats van de werkelijke leeftijd. Stel dat Atleet X eigenlijk een biologische leeftijd heeft van 13,3 jaar oud; hij is een vroege rijper. Atleet Y is juist een late rijper, met een biologische leeftijd van 13,2 jaar oud. Als we deze leeftijden in ons correctieproces gebruiken, dan wordt juist Atleet Y gekozen; hij is biologisch gezien jonger dan Atleet X en kan toch sneller 100 meter sprinten.
Om echt tot de juiste eindscore te komen, kunnen de twee methoden gecombineerd worden, waarbij de ene methode zwaarder weegt dan de andere. Deze afweging kan voor elke sport apart worden gemaakt. In sommige sporten zijn ervaring en denkniveau meer van belang, waardoor de chronologische leeftijd zwaarder weegt. In andere sporten is het fysieke aspect belangrijker, zodat biologische leeftijd een grotere rol speelt.
De ‘TalSel’ applicatie
Het theoretische product dat hierbij zou moeten helpen is in de vorm van een mobiele applicatie, genaamd TalSel. TalSel is afgekorte versie van ‘talent selection’ waar de applicatie voor gebruikt kan worden. Het doel van de applicatie is om het selectie proces van jonge atleten eerlijker te laten verlopen. Daarnaast kunnen atleten binnen hun leeftijdscategorie beter vergeleken worden. Het is dus een handige tool voor trainers en scouts, maar ook voor de atleten zelf. De applicatie bestaat uit drie eenvoudige stappen, dit maakt het heel toegankelijk voor de gebruikers (zie Figuur 2).
(Tekst gaat verder onder de afbeelding)
Figuur 2: De drie verschillende stappen van de TalSel applicatie.
Ten eerste moet er een sport worden geselecteerd. Een belangrijk criteria van deze sport is dat het als uitkomstmaat tijd heeft. Wanneer atleten eenzelfde afstand afleggen kan de tijd het nauwkeurigst worden gecorrigeerd. Denk hierbij aan sporten zoals schaatsen met de afstanden 500 meter, 1000 meter, 5000 meter, et cetera. Ook kan er worden gekozen voor een trainingssessie. Hierbij kan er zelf een afstand worden gekozen die normaliter niet in (sport)wedstrijden gebruikt wordt.
Ten tweede worden de antropometrische eigenschappen van de atleet ingevuld. Lengte, gewicht, zittende lengte en beenlengte zijn belangrijke indicators voor de biologische leeftijd van de atleet. Hiermee kan bijvoorbeeld worden gecorrigeerd voor het feit dat de ene atleet al wel zijn groeispurt heeft gehad en de andere atleet nog niet. Daarnaast moet ook de geboortedatum van de atleet worden ingevuld. Hiermee kan het geboortemaandeffect worden gecorrigeerd.
Tot slot moet de gemeten tijd van de atleet worden ingevuld. De applicatie berekent een correctiefactor op basis van de ingevulde persoonlijke gegevens van de atleet. En de gecorrigeerde tijd van de atleet verschijnt in beeld. Met deze nieuwe, gecorrigeerde tijd krijgt de trainer of scout een beter beeld van alle atleten van dezelfde leeftijdscategorie. Zo hebben alle atleten een gelijke kans om geselecteerd te worden. Op deze manier maakt het dus niet uit of de atleten nog niet volledig ontwikkeld zijn en het maakt ook niet uit in welke maand de atleten geboren zijn.
Conclusie
Op welke manier kan talentverspilling worden gereduceerd? Dat is de belangrijkste vraag waar trainers en scouts het antwoord op willen weten. De ‘TalSel’ applicatie is een stap in de goede richting. Met deze applicatie heeft een breder publiek kans om geselecteerd te worden. Niet alleen de atleten die al verder ontwikkeld zijn of geboren zijn in het eerste deel van het jaar hebben de grootste kans om geselecteerd te worden. Ook de atleten die nog achterlopen in hun ontwikkeling of de atleten die later in het jaar geboren zijn krijgen een gelijke kans. Hierdoor kunnen meer atleten in kaart worden gebracht die de potentie hebben om in een later stadium de top te halen. Op deze manier wordt de kans verkleint dat de volgende Churandy Martina wordt misgelopen.
