Reikhalzend is uitgezien naar de bijeenkomst op 15 december 2015 in de Galgenwaard in Utrecht. ‘We staan niet meer in de top dus is er een probleem’. Deze uitspraak van Cruijff dekt zo ongeveer wel de lading van het waarom van de door de KNVB georganiseerde bijeenkomst. Als docent/onderzoeker op het gebied van talentherkenning en talentontwikkeling in de sport ben ik erg benieuwd naar de uitkomsten van de dag. Het is fantastisch dat het de KNVB lukt om zoveel expertise en kennis bij elkaar te brengen en ook alle criticasters te weerstaan. Als deze dag achteraf een soort van kick off blijkt te zijn geweest waarna de voetbalwereld(meer) kritisch kijkt naar eigen handelen en zich open gaat stellen voor veranderingen en innovaties dan is de KNVB geslaagd in zijn opzet.
De meeste aandacht ging vooraf, tijdens en achteraf naar Johan Cruijff. Cruijff stelt dat ‘het Nederlandse voetbal achterloopt omdat de opleiding niet meer deugt’. Ik weet niet of het zo slecht gesteld is met het opleiden van voetbaltalent in Nederland. Echter dat winst te behalen is door te investeren in het verbeteren van het opleiden van talent beaam ik. Echter vergeet Cruijff volgens mij een belangrijk onderdeel, namelijk het herkennen van talent. Een goede talentontwikkeling gaat niet zonder een adequate talentherkenning. In de wetenschappelijke literatuur is al veel geschreven over de nature – nurture discussie (is talent aangeboren vs. is talent maakbaar). De onderwijskundige François Gagné heeft met zijn Differentiated Model of Giftedness and Talent inzichtelijk proberen te maken dat zowel nature (juiste ‘gifts’ mee hebben gekregen) en nurture (het talent optimaal ontwikkelen) bepalend zijn. Kortom, talent is aangeboren en maakbaar.
Interessant en belangrijk is wat bij kinderen op jonge leeftijd al aanwezig (aangeboren of aangeleerd) moet zijn, vragen waar wij binnen het Centre of expertise Sport en Beweegtalent ons mee bezighouden. Arjen Robben verwoorde het kort en bondig: ‘het begint met mentaliteit’. Dit sluit aan bij resultaten van onderzoek die wij hebben uitgevoerd in de laatste jaren. Met name werkhouding (maximale uit jezelf willen halen en doelgericht werken), sportleervermogen (coachbaarheid, aanwijzingen om kunnen zetten in actie), en creativiteit (bewegingsproblemen kunnen oplossen) zijn de vaardigheden die volgens vakdocenten bewegingsonderwijs en talentcoaches in voetbal en turnen kenmerkend zijn voor een kind met de potentie uit te groeien tot een topsporter. Maar scouten clubs talent daar ook op in het voetbal? Of kijken we vooral naar de prestatie die een kind op een bepaald moment levert?
De prestatie zegt zeker ook wat over de kans dat een kind uiteindelijk uitgroeit tot een topper. Maar zoals Robben het mooi verwoord ‘ik heb genoeg jongens gezien die beter zijn dan ik maar die hebben het niet gered’. Interessante literatuur over het maakbare van talent is o.a. geschreven door Caroline Dweck (zie Mindset: the new psychology of success. How we can learn to fulfill our potential). De essentie is dat je de juiste mind set moet hebben om te kunnen ontwikkelen en leren, je moet het geloof hebben dat je kunt verbeteren (ik kan het leren vs ik kan het niet). Die mind set moet je volgens Dweck bij jonge kinderen al aanleren. En dus ook weer hier kan de vraag gesteld worden, houden clubs rekening met de mind set bij het scouten van mogelijke talenten? Wij zijn van mening dat dit te weinig wordt gedaan en dit heeft ons doen besluiten te werken aan een tool om trainers/coaches en docenten bewegingsonderwijs te helpen bij het herkennen van sportief talent.
Dit proces heeft geresulteerd in een talentenscan. Deze talentenscan bestaat uit een digitale vragenlijst met 27 stellingen over een talent en de Körper Koordinations Test für Kinder (Kiphardt & Schilling, 1974, 2007). De uitkomst is een ‘talentscore’. Een hoge score op de talentenscan is geen garantie voor een toekomstig bestaan als profvoetballer / topsporter. Echter de score geeft wel inzicht of een aantal basiselementen aanwezig zijn waardoor in de toekomst het talent verder ontwikkeld kan worden.
In het Sportjournaal op 15 december stelde Johan Cruijff: ‘ik heb goede ideeën en mensen moeten daarom doen wat ik zeg’. Of Cruijff gelijk heeft moet de toekomst aantonen. Een aanvulling op zijn pleidooi durf ik wel te geven: goede talentontwikkeling gaat niet zonder goede talentherkenning. En daar is in de sport, en specifiek het voetbal, nog wel ruimte voor verbetering.
